آشنایی با بیماری شانکر باکتریایی هسته داران و راه های کنترل این بیماری
اصطلاح شانکر به زخم‌های سطحی یا عمیقی اطلاق می‌شود که معمولا توسط عوامل بیماری زا روی قسمت های چوبی گیاهان بخصوص درختان ایجاد می‌شود. ایــن بیمــاری ســبب ایجــاد شــانکر و زخــم روی انشـعابات فرعـی و تنـه اصلـی درخـت می‌شـود. شـانکر درختـان جـوان را میکشـد و موجـب کاهـش عملکـرد و حتـی مـرگ درختـان مسـن تـر مـی شـود.
نشانه های بیماری:
مشــخص تریــن علائم بیمــاری تشــکیل شــانکر بــه همــراه ترشــح صمــغ اســت (شکل ۱). شـانکرها ابتـدا در اواخـر زمسـتان یـا اوایـل بهـار ظاهر مـی شـوند. بـا بیدارشـدن درختـان در بهـار بافـت هـای اطـراف شـانکرها تولیـد صمـغ مــی کننــد کــه در ســطح شــاخه جریــان مــی یابــد. آلودگــی هــای برگــی بــه صــورت لکـه هـای آب سـوخته بـه قطـر یـک تـا سـه میلـی متـر ظاهـر میشـوند کـه ایـن لکـه هــا بــه دلیــل فعالیــت باکتــری روی بــرگ هــا ایجــاد میشــود. بــا کامــل شــدن بــرگ‌هـا، لکـه‌هـا قهـوه ای، خشـک و شـکننده میشـوند. در نهایـت بخـش‌هـای آلـوده از بافـت سـالم بـرگ جـدا شـده و میافتنـد. ایـن امـر حالـت غربـال ماننـد به بـرگ‌هــا می‌دهد (شکل ۲). درختــان آلــوده شــکوفه‌هــای محــدودی تولیــد کــرده و شــکوفه‌هــای آلـوده در نهایـت قهـوه ای شـده و آویـزان بـر شـاخه درخـت باقـی می‌ماننـد. زمانـی کـه میـوه هـا نیـز آلـوده میشـوند، لکـه هـای روی آنهـا صـاف یـا عمیـق و بـه رنـگ قهـوه ای در می‌آیند (شکل ۳). این لکه ها معمولا ۳-۲ میلی متر عمق دارند.
شکل ۱. ترشح صمغ ناشی از بیماری شانکر
شکل ۲. علائم بیماری شانکر روی برگ
علائم بیماری شانکر باکتریایی روی میوه آلو زرد
عوامل پیشگیری و کنترل این بیماری:
تقویت درخت با آبیاری منظم و تغذیه مناسب.
عدم تماس مستقیم آب با تنه درختان که علی الخصوص در سیستم آبیاری غرقابی باید به این موضوع، باغداران محترم توجه و دقت لازم داشته باشند.
کنترل شیمیایی
ابتدا تراشیدن زخم‌های موجود روی تنه و شاخه‌های قطور که زیر محل ترشح صمغ قرار دارد با چاقوی پیوند تمیز و ضدعفونی شده انجام شود. تراشیدن زخم‌ها تا رسیدن به بافت سالم و برداشته شدن تمام بافت‌های قهوه‌ای و بیمار ادامه یابد. محل زخم هرس با مخلوط بردو چهاردرصد پوشانده شود.
ضروری است درختان هسته دار در دو نوبت یکی در پاییز بعد از ریختن برگ‌ها و دیگری بسته به شرایط محیطی در زمستان و یا بهار قبل از تورم جوانه‌ها محلول پاشی شوند. محلول پاشی با استفاده از مخلوط بردو یک درصد و یا اکسی کلرورمس يا بردوفيكس سه در هزار انجام شود.
همچنین دقت شود که بعد از پاکسازی ضایعات تنه هر درخت، با وایتکس وسیله ای را که برای جداکردن قسمت آلوده استفاده کردید را با وایتکس بخوبی ضدعفونی کنید تا انتقال مجدد به سایر درختان صورت نگیرد.
سپس با یکی از سموم ذکر شده در بالا محل آسیب تنه درخت رو با یک فرچه کامل ضدعفونی و سپس با چسب باغبانی محل را پانسمان کنید. با اینکار و در صورت لزوم تکرار مجدد آن بعد از گذشت سه هفته، می‌تواند مشکل را تا حدودی برطرف نماید.
البته این نکته بسیار حائز اهمیت است که کنترل این بیماری بسیار مشکل است و عدم توجه به این بیماری نهایتاً به خشکی درخت می‌انجامد.
بعد از برداشت محصول در پاییز سم‌پاشی سر شاخه‌ها با یکی از سموم زیر:
اکسید مس (نوردکس) با غلظت دو در هزار
اکسی کلرور مس با نسبت سه در هزار
بردوفیکس با غلظت سه در هزار
و یا تهیه و ساخت محلول بردو
در موقع تورم جوانه تا قبل از باز شدن شکوفه ها نیز با نسبت‌های اشاره شده سم‌پاشی مجدد انجام شود.
با دیدن علائم بیماری در اواخر بهار شست و شوی تنه (نه شاخ و برگ) با ترکیبات مسی در برنامه قرار دهید.
چنانچه درختان در تنه و شاخه خود، بر اثر عوامل مکانیکی دچار زخم و ترک خوردگی شوند، مستعد این بیماری می‌شوند. لذا چنانچه به تنه درخت صدمه‌ای وارد گردید در اولین فرصت با چسب باغبانی پوشش مناسب انجام شود.
